مقالات › دانشنامه برق 

ترموستات کنترل کننده الکتریکی خودکاری است برای تنظیم دما در فضای بسته، معمولاً آن را به دستگاه های گرم یا سرد ساز متصل می کنند; تا با قطع و وصل دستگاه، آن فضا را در دمای تنظیم شده ثابت نگه دارد. هنگامی که دما به نقطه تنظیم برسد، ترموستات مدار برقی دستگاه را قطع می کند و وقتی دما 3 الی 5 درجه از نقطه تنظیم پایین تر رود، دوباره مدار را وصل می کند و دستگاه روشن می شود.ترموستات ممکن است به روش های مختلفی ساخته شود و ممکن است از انواع سنسور ها برای سنجش دما استفاده کند.

ترموستات ها از نظر محل نصب، نوع عملکرد، فصل سالی، نوع سنسور، رنج کاری، تعداد مراحل کار و از نظر حرارت به انواع مختلفی تقسیم می شوند. از نظرمحل نصب: به انواع اتاقی، کانالی، مستغرق و جداری تقسیم می شوند. از نظر نوع عملکرد: به انواع قطع و وصلی و تدریجی تقسیم می شوند. از نظر حرارت: به انواع حرارتی و برودتی تقسیم می گردند. از نظر رنج: به زیر صفر و بالای صفر تقسیم می شوند. از نظر تعداد مراحل کار: به یک مرحله ای، دو مرحله ای و پله ای(استپ کنترل) تقسیم می گردند. از نظر نوع سنسور: به بیمتالی، فانوسه ای، رئوستا و دیافراگمی تقسیم می شوند. از نظر فصلی: به سه نوع تابستانی، زمستانی و دو فصلی تقسیم می شوند.

                         
این نوع ترموستات با استفاده از فرمان حسگر حرارتی توسط یکسری رابط مکانیکی به میکروسوئیچ، سبب قطع و وصل مدار الکتریکی می شود محصول این نوع تکنولوژی دارای عمری طولانی است.
ترموستات الکترومکانیکی دارای دو نوع حسگر دما می باشد. یک نوع آن بر اساس اصل انبساط مایع عمل می کند. این سیستم حرارتی که diastat  نامیده می شود و با نام ترموستات مویین نیز شناخته شده است، شامل: سنسور یا حسگر، لوله مویین و دیافراگم می باشد. هنگامی که دمای سنسور بالا می رود مایع از طریق لوله مویین به داخل دیافراگم رفته و ایجاد انبساط کاری (Working distention) می نماید. به وسیله این انبساط کاری کلید فنری (Snap action) به کار می افتد که می تواند مدار را باز کنند یا ببندد. و نوع دیگر توسط انبساط فلز؛ که ترموستات بایمتال نامیده می شود، مستقیماً با انبساط فلز، کلید فنری عمل می کند.

این نوع ترموستات فرمان دریافت شده از سنسور دمایی را توسط جریان الکترونیکی به یک رله مینیاتوری منتقل و سبب قطع و وصل جریان الکتریکی می گردد.



به طور کلی ترموستات برای تنظیم درجه حرارت مایعات، گازها و جامدات در دستگاههای گرم یا سردساز در بخشهای مختلف زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
 صنعتی : اعم از گلخانه ها،گرم خانه،کوره،دیگ های بخار و اتوکلاوها ساختمان : در بخش تاسیسات اعم از شوفا‍‍‍ژ خانه های مرکزی و کنترل دما در سیستم های هواساز، چیلر و فن کوئل
 لوازم خانگی : در لباسشویی، ظرفشویی، سرخ کننده ها، سماور برقی، فرهای برقی، آبگرمکن برقی و گازی

کنترل سرمایش و گرمایش یکنواخت بصورت اتوماتیک
قابلیت نصب بر روی دیوارکاهش مصرف انرژی

در ترموستات ها ترمینال ها به رنگ های مختلف و یا با حروف اختصاری مطابق با استاندارد نشان داده می شود.رنگ قرمز یا حرف R معرف ترمینال تغذیه (24 ولت)، رنگ سفید یا حرف W معرف اتصال به وسایل گرمایشی، رنگ زرد یا Y معرف اتصال به وسایل سرمایشی، رنگ سبز یا G معرف اتصال به فن، رنگ مشکی یا C  معرف اتصال به سر مشترک می باشد.