مقالات › دانشنامه برق 

ترموکوپل ( Thermocouple ) در واقع یکی از روش های تولید برق بصورت مستقیم از گرما می باشد.ترموکوپل در واقع از اتصال دو فلز ناهمگون تشکیل شده که با گرم شدن محل اتصال الکتریسیته تولید می شود.

با رسیدن حرارت به محل اتصال این دو فلز، جریان بسیار ضعیفی از محل اتصال تولید می شود و به سمت سیم ها، جریان می یابد. با بالا تر رفتن دمای محل اتصال دو فلز، ولتاژ تولیدی افزایش می یابد و در حقیقت ترموکوپل در هر دما، ولتاژ معینی تولید می کند و در نتیجه در صورتی که بتوانیم این ولتاژ را به صورت دقیق اندازه گیری کنیم، قادر خواهیم بود دمای محل اتصال را به صورت دقیق اندازه گیری کنیم. ولتاژ تولید شده توسط ترموکوپل بوسیله ترمومتر به دما تبدیل می شود.

                                         

ترموکوپل در حقیقت یک مبدل (ترانسدیوسر) خودمولد است که از اتصال دو فلز ناهم‌جنس تشکیل شده‌است. فلزات ترموکوپلی به‌طور کلی نسبت به قیمت‌شان به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ ترموکوپل فلز پایه و ترموکوپل فلزات قیمتی.
مزایای ترموکوپل ها محدودۀ وسیع اندازه‌گیری آن‌هاست که معمولاً از ۱۸۰- تا ۱۸۰۰+ درجه سانتیگراد را در برمی گیرد. دیگر امتیاز ترموکوپل‌ها، عملکرد خطی آن‌ها در محدوده اندازه‌گیری است. انواع ترموکوپل ها به دسته بندی های مختلفی از بابت دمای کاربرد و جنس آلیاژ طبقه بندی شده اند. انواع ترموکوپل های متداول در صنعت عبارتند از نوع K ( آلیاژ های نیکل کروم و نیکل آلومینیوم) ؛ نوع J ( آلیاژهای آهن و مس نیکل)؛ نوع S(پلاتین رودیوم10٪)؛ نوع R(پلاتین رودیوم 13٪) و نوع B (پلاتین رودیوم 30٪)
سایر انواع ترموکوپل ها عبارتند از انواع E ؛ T و N که خیلی پر مصرف و رایج در صنعت نمی باشند.

                                               

ترموکوپل ها برای مدت زمان زیادی است که جزء بهترین روش های اندازه گیری دما به حساب می آیند. ترموکوپل ها در صنعت نیز کاربرد فراوان دارند مانند اندازه گیری کردن دمای کوره ها، دمای دودکش، قطع کن گاز شومینه و اجاق گازها، اندازه گیری دمای سیستم های تولید کننده دارو و مواد غذایی و غیره می باشد.
از جمله مهمترین کاربردهای ترموکوپل در صنایع تولید لوزام گازسوز نام برد.بدین ترتیب که از ترموکوپل جهت ایمن سازی تجهیزات گاز سوز در مواردی که شعله گاز به دلایلی (از جمله باد)خاموش می گردد، جهت قطع کردن گاز و جلوگیری از انتشار آن استفاده می گردد.

                                                           

ترموکوپل در شکل های مختلفی تولید می شود که در زیر مشاهده می نمایید: