مقالات › دانشنامه برق 

با فرا رسیدن فصل گرما و گرمتر شدن هوا ، مردم به ویژه در مناطق گرمسیر  به فکر خرید سیستم خنک کننده مناسب هستند تا به کمک آن  هوا را خنک و سبک کرده و به داخل خانه هدایت کنند.
بیشترین وسیله‌ای  که در سراسر ایران مورد استفاده قرار می گیرد دو نوع از کولر است که به کولرگازی و کولرآبی معروف است. کولرآبی با تبخیر آب، هوا را خنک می‌کند. کولرهای آبی با فرایند سرمایش تبخیری کار می‌کنند. کولرگازی به‌وسیله نوعی از گاز بسیار سرد عمل خنک‌کنندگی را انجام می‌دهد، به این صورت که  با تبدیل گاز به مایع و سپس مایع به گاز تولید سرما می‌کند (گرما را می‌گیرد).کولر گازی از یک بخارکننده جهت جذب گرمای هوا (اواپراتور)، یک کمپرسور جهت متراکم کردن گاز مبرّد، یک کندانسور بیرونی جهت خنک کردن مبرد ، شیر انبساط تشکیل گردیده است .کولر های گازی را می توان به دو دسته  کولر های دو تکه یا همان اسپلیت ها و کولر گازی یک تکه (پنجره ای یا پرتابل) تقسیم بندی نمود .
                                                            

شاید بتوان اولین فاکتور در انتخاب سیستم های سرمایشی و گرمایشی را هزینه آن دانست. قیمت یک کولر می تواند اولین چیزی باشد که فکر خریداران را به خود مشغول می کند. پس از قیمت، فاکتور نحوه عملکرد و کارایی سیستم مهم و مورد توجه می باشد.در حال حاضر در کشور ما بخش عظیمی از مردم از کولرهای آبی ساده استفاده می نمایند. البته در سال های اخیر استفاده از کولرهای گازی نیز با شیب تندی افزایش یافته است.
اینک این سوال مطرح می شود که کولر آبی مناسب تر است یا کولر گازی؟ هر یک از این دو محصول دارای ویژگی‌های خاصی هستند که با توجه به نیاز و محیطی که قرار است در آن نصب شوند، از یکدیگر تفکیک می‌شوند. در واقع باید ابتدا انتظارات خود را از یک کولر مشخص کنیم و سپس نزدیک‌ترین گزینه را در جهت رفع نیازهایمان انتخاب کنیم.

این نوع کولرها برای نقاطی که آب و هوایی خشک دارند، مناسب‌اند اما استفاده از آن‌ها در مناطقی که رطوبت بالایی دارند (مثلاً در شهرهای شمالی و جنوبی که شرجی هستند)، چندان مناسب نیست. کولرهای آبی اگرچه مزایایی مانند مصرف کم برق و در مواقعی قیمت اولیه ارزانتر  دارند، مضراتی هم دارند که به نظر می‌رسد با توجه به آن‌ها یا باید کولرهای گازی را جایگزینشان کرد یا اصول بهداشتی و ایمنی آن‌ها را به‌طور کامل به اجرا درآورد. مشکل اصلی کولرهای آبی که به‌ویژه در روزهای آلودگی هوای تهران بیشتر به چشم می‌آید، این است که کاملاً در معرض گرد و خاک و هوای آلوده است و از این طریق، آلودگی‌ها و عوامل بیماری‌زا (باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها) به‌راحتی وارد خانه می‌شوند. اکثر افرادی که از کولر آبی استفاده می‌کنند، در طول تابستان دچار سردردهای موقت، گرفتگی بینی، گلودرد، عطسه و سرفه می‌شوند و این به علت آلودگی‌های ناشی از این سیستم خنک‌کننده است. پوشال کولرها مملو از گردوغبار و قارچ است و ازآنجاکه رطوبت دارد و آفتاب نیز به داخلش نمی‌تابد، این عوامل با جریان هوا به داخل خانه راه می‌یابند. این موضوع به‌ویژه در شهرهای آلوده‌ای نظیر تهران که ذرات معلق در هوا بیشتر است، شدیدتر است.

                                                                                        



کولرهای گازی برخلاف کولرهای آبی رطوبت محیط را افزایش نمی‌دهند و در مناطق مرطوب کارایی زیادی دارند. تا ۱۰ سال پیش کولرهای گازی تنها در شهرهای جنوبی کشور استفاده می‌شد اما چند سالی است که استفاده از آنها تقریبا در همه جا رایج شده است. کولرهای گازی هوای درون خانه را به درون می‌کشند و خنک می‌کنند. بنابراین احتمال ورود آلودگی از بیرون خانه به درون خانه بسیار کمتر است اما مشکل اصلی این کولرها، مصرف بالای انرژی است که البته با نصب و نگهداری مناسب و با رعایت تناسب ظرفیت برودتی کولر با فضای موردنظر می‌توان این مشکل را نیز به حداقل رساند. کولرهای گازی به لحاظ شکل ظاهری و نوع کاربردشان به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند: پنجره‌ای و اسپلیت. برق مصرفی کولرهای پنجره‌ای ۵/۲ برابر اسپلیت است و اگرچه انواع اسپلیت از انواع پنجره‌ای گران‌ترند ولی این گرانی در طول چند سال و با توجه به قبض برقی که پرداخت می‌کنید، جبران خواهد شد.