قوس یا آرک فلش یک نوع تخلیهی الکتریکی میباشد. این رخداد ناشی از وقوع اتصال کوتاه بین دو جسم یا الکترود با سطح پتانسیل مختلف میباشد. آرک فلش انرژی بسیار زیادی را در یک زمان کوتاه آزاد میکند و به شدت خطرناک است. بهعنوانمثال اتصال بین دو یا سه فاز و اتصال یک یا دو فاز با زمین از انواع حوادثی میباشند که میتوانند آرک فلش ایجاد کنند. ایجاد آرک فلش در تجهیزات برقدار یک رویداد ناخواسته بوده و بهعنوان خطا محسوب میشود. هنگام کار با تاسیسات الکتریکی، همواره خطر اتصال کوتاه و آرک ناشی از آن وجود دارد. در تصویر زیر تبعات ناشی از آرک فلش را مشاهده می کنید.
آرک فلش همواره شامل حرارت شدید، شوک الکتریکی، صدای شدید، تابش اشعهی فرابنفش، مادون قرمز، فشار، پرتاب اشیا و … میباشد. این عواقب میتوانند برای افرادی که در معرض آن قرار میگیرند، آسیبهای جبرانناپذیری ایجاد کند. در فاصلههای نزدیک، حرارت ایجاد شده توسط آرک فلش به قدری زیاد است که میتواند به سرعت بافت پوست را تخریب کرده و یا حتی باعث مرگ شود. شدت این آسیبها به مدت زمان آرک، میزان حرارت و سطح تماس با آن بستگی دارد. در بررسی حوادث و آزمایشها مشخص شده که بیشترین آسیب حرارتی ناشی از آرک فلش در ناحیههای صورت، گردن و دستها ایجاد میشود. برای حفاظت بخشهای مختلف بدن، تجهیزات خاصی طراحی شده که برخی از آنها را بررسی میکنیم.
با توجه به فاصلهی کاربر از تاسیسات الکتریکی، نوع و مقاومت تجهیزات در برابر آرک متفاوت خواهد بود. طبق تصویر زیر فاصلهی فرد تا نقطهی بروز اتصال کوتاه بر اساس میزان خطرات به ۴ دسته تقسیم میشود.
منطقهی ایمن: در صورت بروز اتصال کوتاه در تجهیزات، با رعایت این فاصله شخص آسیب خاصی نمیبیند. عبور از این مرز نیاز به استفاده از تجهیزات حفاظت در برابر آرک دارد.
منطقه با ریسک متوسط: در صورت بروز اتصال کوتاه در تجهیزات، فرد در معرض خطر برقگرفتگی و آسیب توسط آرک فلش قرار میگیرد. افرادی که اطلاعات کافی در مورد خطرات احتمالی در این منطقه داشته باشند، میتوانند با رعایت موارد ایمنی وارد این محدوده شوند.
منطقه با ریسک بالا: در صورت بروز اتصال کوتاه در تجهیزات، فرد در معرض خطر برقگرفتگی، آسیب توسط آرک فلش و پرتاب اجسام قرار میگیرد. فقط افرادی که دارای مجوزهای مکتوب (فرم های اجازه کار) و تجهیزات حفاظت فردی باشند میتوانند وارد این محدوده شوند.
منطقه ممنوع: در این منطقه احتمال برخورد مستقیم شخص با قسمتهای برقدار بسیار بالاست. فقط افرادی که آموزشهای تخصصی در زمینهی کار با تجهیزات برقدار را دیده باشند میتوانند وارد این محدوده شوند. تمام ابزارهایی که در این قسمت مورد استفاده قرار میگیرد باید برای تماس مستقیم با تجهیزات برقدار ایمن شده باشند.